تحلیل روایت

تحلیل روایت (Narrative analysis) یکی از انواع روش تحقیق کیفی است که برای مطالعه یک پدیده براساس روایت‌های مرتبط با آن استفاده می‌شود. نظریه روایت با توسعه ابزارها و مفاهیم نو تالش کرده است الگوی روانی و معنای زندگی انسان را تجدید حیات بخشد. از چشم‌انداز روایت، شخصیت با زمینه‌ای اجتماعی- فرهنگی گره می‌خورد و با مؤلفه‌هایی چون هدف‌مندی، پیچیدگی، بافت‌گرایی و ذهنیت تعریف می‌شود.

مطالعه کنید: انجام پایان نامه مدیریت

روایت به منزله امری زبانی، کانون توجه رشته‌های مختلف فلسفی، ادبی، زبانشناسی و روانشناسی قرار گرفته است. مرکز ثقل روایت، استعاره است. استعاره فرد به عنوان نمایشنامه نویس و راوی در قلب حوزه روانشناسی روایی قرار دارد و اهمیت آن تا به جایی است که مفهوم هویت روایی در حوزه روایت و هویت، مفهومی آشنا و بدیهی است. امروزه رویکرد و نظریه روایت به جایجای روان‌شناسی راه یافته و پژوهش‌های متنوع و وسیعی را به خود اختصاص داده و بیش از هر چیزی در حوزه روش‌شناسی علمی مورد توجه قرار گرفته است.

هدف از مقاله حاضر، معرفی روش‌های گوناگون کمی و کیفی در تجزیه و تحلیل داده‌های روایتی است. همچنین تأکید بر گام‌های مختلف تحلیل کمی و برقراری پایایی در تحقیق کیفی است. بدین منظور نخست به کلیاتی در باب روایت پرداخته شده، سپس روش‌شناسی پژوهش‌های روایی به طور مشروح بیان شده است. در این چارچوب با ایجاد تمایز میان روش‌های تجزیه و تحلیل کمی و کیفی روایت، روش‌های مختلف تحلیل کمی و کدگذاری دادهی روایی معرفی شده است. برای آشنایی بیشتر مقاله روایت پژوهی و کاربرد آن در مدیریت را مطالعه کنید.

مطالعه کنید: انجام مقاله

تعریف تحلیل روایت

روایت شناسی یا علم عمل روایت شاخه‌ای علمی است که فنون و ساختارهایی روایی را که در داستانها متجلی شده مطالعه می‌کند؛ این علم، فنون درونی یک روایت را که خودش از داستانی نقل شده تشکیل شده است بررسی می‌کند. در واقع، مطالعه گفتمان روایت سعی دارد اصول مشترک تشکیل دهنده متون را نشان دهد، اصولی که سعی دارند جهان گستر و فراگیر باشند، بدین ترتیب تلاش بر این است تا روابط ممکن بین عناصر سه تایی، یعنی داستان، روایت و عمل روایت دیده شود.

مطالعه کنید: متغیر مداخله گر

برای مشاوره تحلیل کیفی به روش تحلیل روایت و تحلیل روایی برای دوره دکتری با پارس مدیر تماس بگیرید.

این روابط در دل چهار مقوله اساسی یعنی وجه، موقعیت رواییه، سطح و زمان دیده می‌شود و هدف روایت شناسی مطالعه‌ای مقوله‌ها و روابط بین آنهاست. می‌توانیم گفتمان یا خود متن روایی را روایت نام گذاری کنیم و کنش روایی تولید کننده و در امعنایی وسیع تر، مجموعه وضعیت واقعی یا تخیلی‌ای را که عمل روایی در آن قرار می‌گیرد، عمل روایت بنامیم. در کتاب فیگور و در بخش «گفتمان روایت» ژراژ ژنت پایه روانشناسی اش را بر تمایز تمایز بین داستان، روایت و عمل روایت بنا نهاد و تلاش کرد تعریف روشنی از این سه نمود واقعیت روایی ارائه دهد:

«پس، برای جلوگیری از هر آشفتگی و تردید زبانی، از همین حالا بر خود لازم می‌دانیم که به کمک واژگان تک معناه هر یک از این سه نمود واقعیت روایی را مشخص نماییم. پیشنهاد می‌دهم مدلول یا محتوای روایی را داستان بنامیم»

مطالعه کنید: فرضیه

مراحل تحلیل روایی

همانند هر روش شناسی کیفی مبنا، رویکرد روایی هم نیازمند سرمایه گذاری عظیم زمان و منابع است. مراحل انجام تحقیق روایی به صورت زیر است:

• گردآوری داده‌ها
• به نوشتار درآوردن داده‌ها (در صورت لزوم)
• ایجاد نظام کدگذاری
• آموزش به کدگذاران
• کدگذاری داده‌ها

مطالعه کنید: بیانیه پایان نامه

منابع گردآوری داده‌ها در تحلیل روایی

داده‌های روایی همچون انواع مختلف داستان با روشهای متفاوتی جمعآوری میشوند از جمله مصاحبههای نیمه ساخت یافته، زمینهیابیهای نوشتنی، زمینه یابی های کامپیوتری، مکالمات نوشتاری شده، روشهای قومنگاری و زمینههای کاربردی مانند درمان همانند تمامی تحقیقات، مالحظات برای جمعآوری داده در مطالعات روایی بستگی به سؤال خاص تحقیق و طرح مطالعه دارد. شرکتکنندگان میتوانند داستانهای خود را روی کاغذ بنویسند، تایپ کنند یا به صورت شفاهی در مصاحبه بیان کنند. انتخاب روش نیازمند دقت است و به سؤال تحقیق و نوع خاطرات مورد نظر بستگی دارد. صرف نظر از روش بیان داستانها، دادهی روایی باید در آزمایشگاه یا شرایط پایش شده جعآوری گردد تا دادهای با کیفیت حاصل شود.

روش کدگذاری

در این بخش به روشهای کمی نمودن داده کیفی با استفاده از روش کدگذاری در تحلیل کمی روایت می‌پردازیم. برقراری پایایی در تحقیق کمی و روش کدگذاری از الزامات این روش تحلیل است که مطابق با سنت اثباتگرایی است. بیطرفی، مالزم و ذاتی تعریف پایایی است. زیرا به حقیقتی بنیادین اشاره دارد که توسط ارزیاب/‌های مختلف و آموزش/ دیده، ارزیابی و تعیین شده است. تحلیل یک فرد از داده کیفی عموماً باید توسط تحلیلگری دیگر که او هم با سؤال و فرآیند تحقیق آشناست به دست آید.

به عبارت دیگر، پدیده مورد نظر مستقل از کدگذاران وجود خارجی دارد و این نشانگر ثبات و تکرارپذیری پژوهش و از اصول روش تحلیل کمی است. هر چند این رویکرد در مسیر اصلی پژوهشهای روانشناختی سابقه پذیرش و کاربرد طوالنی دارد اما از سوی پژوهشگران با رویکردهای کیفیِ وابسته به پارادیم سازهگرایی به شدت مورد انتقاد واقع شده است. برای از میان برداشتن دوگانگی میان تحقیق کمی و کیفی، تضاد میان این دو روش را از میان برداشته و یکپارچگی دو روش را ضامن درکی عمیقتر و خردمندانه‌تر از پدیده‌های روان‌شناختی مورد پژوهش میدان.

مطالعه کنید: دیمتل

فرآیند کدگذاری

تعیین واحد تحلیل. برقراری پایایی در طول تحقیق انجام میگیرد و بیشتر حاصل یک فرآیند است و نه محصول و نتیجه تحقیق که در قالب ضریبی واحد در بخش روششناسی پژوهش آمده باشد. نخستین قدم در این فرآیند تعیین واحد تحلیل یا همان بخشهایی از داده کیفی است که کد به آنها اختصاص داده خواهد شد. همان طور که پیشتر آمد، واحد کدگذاری در تحلیل کد رهایش یک صحنه است. مثال دیگر این که یک مجموعه داده فرضی متشکل از سه خاطره درباره خود می‌تواند در قالب سه واحد تحلیل متفاوت کدگذاری شود.

• فرد، کدها در طول خاطرات اعمال میشوند.
• خاطره، هر خاطرهای جداگانه مجموعه کد خود را میگیرد.
• بخش به خصوص و تعریف شدهای از متن (کلمات، عبارات، جمالت)

هر انتخابی که باشد، مشخص بودن واحد تحلیل از نخست الزامی است زیرا متضمن سازگاری فرآیند کدگذاری با سؤالهای تحقیق و امکانپذیری تحلیل است. وضع نظامنامه کدگذاری. بنا کردن نظام کدگذاری از برجستهترین چالشها در فرآیند تحلیل روایت است. سه رویکرد اصلی در راستای این مهم قابل اجرا میباشد:

مطالعه کنید: رساله دکتری

• استفاده از یک سیستم کدگذاری از پیش موجود، مانند نظام‌های کدگذاری پایای مکآدامز اعم از رهایش، هبوط و …
• تغییر یک سیستم کدگذاری موجود
• خلق نظامنامه کدگذاری جدید