قلمرو پژوهش (Research area) تعیین مرزهای موضوعی، مکانی و زمانی است که چارچوب کلی مطالعه مورد نظر را نشان می‌دهد. وقتی یک پژوهشگر طرح تحقیقی را ارائه می‌کند باید قلمرو آن را مشخص کند. در این بخش از طرح تحقیق مکان، زمان و حوزه مورد بررسی مشخص می‌شود.
مطالعه کنید: بهترین ابزار ترجمه برای پایان نامه رایگان در سال 2024 چیست؟
یک بخش اصلی از هر پروپوزال یا پایان‌نامه مدیریت و علوم اجتماعی تعیین قلمرو پژوهش است. با این وجود بسیاری از دانشجویان برای تدوین این بخش دچار مشکل هستند. متأسفانه در نوشتن این بخش در پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌ها و مقالات اشتباه‌های فاحشی دیده می‌شود. گاهی این اشتباه‌ها از عدم درک صحیح پژوهشگر نسبت به این مفاهیم ناشی می‌شود. در این بحث کوشش شده است تا مفهوم قلمرو پژوهش تبیین شود.
مطالعه کنید: انجام مقاله ارزان
قلمرو پژوهش چیست؟
دامنه در تحقیق به مرزها و وسعت یک مطالعه، تعریف اهداف خاص، جمعیت هدف، متغیرها، روش‌ها و محدودیت‌های آن اشاره دارد که به محققان کمک می‌کند تا تمرکز کنند و درک روشنی از آنچه مورد بررسی قرار می‌گیرد ارائه دهند.
مطالعه کنید: انجام رساله دکتری
تحقیق و پژوهش یعنی چه؟
تعریفی دقیق از تحقیق و روش تحقیق
دیرزمانی است که مجامع علمی، اقتصادی، فنی و حکومتی تلاش کرده‌اند که رفتار حرفه‌ای خود را بر اساس پژوهش تنظیم نمایند، اما آن چه در این جا اهمیت دارد این است که بدانیم پژوهشی کارا است که بر اساس اصول و موازین علمی صورت پذیرد. تحقیق در لغت به معنای درست و گردانیدن، پیدا کردن، یافتن یا جست‌وجوی حقیقت آورده شده است.
مطالعه کنید: انجام پروپوزال
تعاریف به عمل آمده از تحقیق و پژوهش فراوانند. تحقیق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته‌اند که چگونگی جست‌وجو برای یافتن حقایق مربوط به يک موضوع را نشان می‌دهد. در جایی دیگر آن را حقیقت‌پژوهی نامیده‌اند و گروهی از دانشمندان این گونه تحقیق را عملی منظم که در نتیجه آن پاسخ‌هایی برای سؤالات مندرج در موضوع تحقیق به دست خواهد آمد تعریف کرده‌اند.
مطالعه کنید: انجام پایان نامه ارشد
در هر صورت مشخص است که وجه اشتراک در همه این تعاریف جست‌وجوی حقیقت است و حقیقت پک پدیده ذهنی است که با واقعیت (یعنی وجود عینی) مطابقت دارد (هرچند ممکن است این امر در علوم تجربی صحیح باشد، لیکن در علوم نظری چنین نیست). به هر حال در روش تحقیقی که بحث خواهد شد، به دنبال یافتن حقیقت خواهیم بود. به‌صورت خلاصه منظور ما از روش علمی تحقیق، مجموعه قواعد و رویه‌هایی است که محقق برای جمع‌آوری حقایق و واقعیت‌ها دنبال می‌کند تا سپس آن‌ها را تفسیر، تبیین و اثبات نماید.
مطالعه کنید: انجام پایان نامه فوری
پژوهش انجام هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و قامونمند اموری است که به منظور افزایش فهم و درک در مورد پدیده‌های مختلف و نیز یافتن راه‌حل و پاسخ مناسب پیرامون سؤالات و مشکلات انجام می‌شوند. تحقیق دارای نکات عمومی ولی قابل توجهی می‌باشد که دانستن آن‌ها می‌تواند در انجام یک تحقیق مناسب کمک شایانی کند. یک محقق باید به نکات زیر توجه کند:
مطالعه کنید: انجام مقاله مدیریت
- تحقیق فرایندی است که انجام دقیق آن نیاز به زمان دارد.
- یک تحقیق در طول زندگی محقق تداوم داشته باشد و با گذشت زمان توسعه پیدا کند.
- راه‌های انجام تحقیق متفاوت و متنوع است و گاهی باید برای اطمینان همه راه‌ها را انتخاب کرد.
- فرایند تحقیق ممکن است جالب‌تر از نتایج تحقیق باشد.
مطالعه کنید: انجام مقاله
علاوه بر این نکات و ویژگی‌های عمومی، تحقیق دارای ویژگی‌های خاص نیز می‌باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- تحقیق فعالیتی منظم و برنامه‌ریزی شده است که باید دارای طرح و نقشه قبلی باشد. دارای مراحل مشخصی باشد و در واقع به‌صورت یک فرایند مدیریت شود.
- به حل یک مساله مشخص یا پیدا کردن پاسخ برای یک سؤال مشخص کمک کند.
- به دنبال بررسی مسایل نو و یافتن پاسخ‌های جدید باشد.
- تحقیق نیازمند تخصص کافی در زمینه مورد بررسی است. این ویژگی بیانگر این نکته است که افراد ناآگاه نمی‌توانند تحقیق معتبری انجام دهند.
مطالعه کنید: انجام پایان نامه دکتری
- تعصب و جانبداری، حب و بغض در تحقیق پسندیده نیست چراکه در این صورت نتیجه تحقیق طبق امیال محقق تنظیم می‌شود و علایق و خواسته محقق فرآیند تحقیق را هدایت می‌کند.
- مستلزم جمع‌آوری اطلاعات کافی است. پس تحقیق، کاملا مستند است و حاصل تخیل نیست. البته، نیروی تخیل، در ساخت فرضیه‌ها و حدس‌های مربوط به تحقیق بسیار موثر است ولی در اصل، این اطلاعات مستند است که حدسیات را متقن می‌کند.
- تحقیق تکمیل‌کننده یافته‌های قبلی است باید بین یافته‌های جدید و قدیم ارتباط وجود داشته باشد؛ زیرا علم امروز تکامل زنجیره‌ای یافته‌های بشر است. یافته‌های جدید ممکن است از طریق اصلاح و تجدید نظر در یافته‌های قبلی پدید آید.
مطالعه کنید: روایی واگرا
روش نوشتن قلمرو تحقیق
متأسفانه در نوشتن این بخش در پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌ها و مقالات ایرادات فاحشی دیده می‌شود که بعضاً از عدم درک صحیح محقق نسبت به این مفاهیم نشاءت می‌گیرد. قلمرو تحقيق همانند مرز سازمان يا شركت است كه به‌عنوان يك عامل محدودکننده هست. قلمرو، محدوده و چارچوب تحقيق را مشخص می‌نماید و خود شامل سه بخش هست:
مطالعه کنید: روایی همگرا
. قلمرو موضوعی: در اين قسمت موضوع تحقيق محدود می‌شود. مثلاً وقتی تحقيقی با عنوان « ارائه مدل عوامل مؤثر بر ارزش ویژه برند سامسونگ در گوشی‌های هوشمند» هست بنابراین قلمرو موضوعی باید ارائه مدل برای ارزش ویژه برند سامسونگ آن هم تنها در بخش گوشی‌های هوشمند سامسونگ باشد و شخص مثلاً نمی‌تواند در این بخش ارائه راهکار یا طبقه‌بندی عوامل و یا موضوعاتی مشابه را که در قلمرو این تحقیق نیست را وارد نماید.
مطالعه کنید: پایایی ترکیبی
. قلمرو مكانی: اين بخش به‌عنوان عامل محدودكننده جمعيت جامعه در بعد جغرافيايی و مكانی هست. در حقيقت قلمرو مكانی به محقق اعلان می‌نماید در چه نمونه آماری می‌تواند به تحليل و بررسی بپردازد و نتايج تحقيق را به چه جامعه‌ای می‌تواند تعميم دهد. مثلاً در عنوان تحقیقی که ذکر شد باید مشخص شود که می‌خواهیم چه جامعه و چه نمونه‌ای از آن را بررسی نماییم. مثلاً جامعه مشتریان گوشی‌های هوشمند سامسونگ در شهر تهران هستند.
مطالعه کنید: تحلیل عاملی تاییدی
خوب حالا که جامعه آماری و محدوده مکانی مشخص‌شده است باید نمونه‌ای از همین جامعه انتخاب شود و درنهایت نتایج آزمون‌های آماری استنباطی برای داده‌های این نمونه، تنها به همین جامعه آماری قابل تعمیم است. متأسفانه این یک ایراد بسیار بزرگ در بسیاری از پژوهش‌های کشورمان است که افراد نتایج را به جامعه و بعد مکانی فراتر از جامعه و بعد مکانی تحقیق خود تعمیم می‌دهند. مثلاً نتایج این تحقیق را به مشتریان گوشی‌های هوشمند سامسونگ در کل کشور تعمیم می‌دهند. بنابراین در اینجا شهر تهران به عنوان محدوده مكانی پذیرفته شده و محقق می‌بایست تحقيق خود را روی افراد همين جامعه صورت دهد.
مطالعه کنید: پرسشنامه محقق ساخته
. قلمرو زمانی: اين قلمرو، محدوده زمانی را پوشش می‌دهد. البته توجه شود كه منظور از قلمرو زمانی، دوره زمانی است كه اطلاعات تحقیق در آن دوره جمع‌آوری و طبقه‌بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یعنی فرد باید در این محدوده زمانی این عملیات را انجام دهد. متأسفانه بازهم در این بخش اشتباهات بزرگی انجام می‌شود که اعتبار نتایج تحقیق را کاهش می‌دهد و آن این است که محقق در پایان کار هرچقدر زمان تحقیق طول کشیده آن را به‌عنوان محدوده زمانی وارد کار پایان‌نامه می‌کند. این در حالی است که آن محدوده زمانی است که باید مشخص کند برای عملیات میدانی چقدر زمان هست.
مطالعه کنید: روایی صوری
جمع بندی
تعیین قلمرو یا محدوده تحقیق، مرزهای خود خواسته است که توسط پژوهشگر بر اساس هدف و دامنه تحقیق تعیین می‌شود. این قلمرو گاهی با محدودیت‌های تحقیق نیز اشتباه گرفته می‌شود. تحقیقات مدیریت و علوم اجتماعی نوعاً دارای متغیرهای زیادی هستند که می‌توانند تحت تأثیر شرایط زمانی، مکانی، جمعیتی یا محیطی واقع شوند.
مطالعه کنید: فیش برداری
یک ایراد بزرگ در تعیین قلمرو مکانی این است که افراد نتایج را به جامعه و بعد مکانی فراتر از جامعه و بعد مکانی تحقیق خود تعمیم می‌دهند. در تعیین قلمرو زمانی نیز اشتباهات بزرگی انجام می‌شود که اعتبار نتایج تحقیق را کاهش می‌دهد. در بسیاری موارد پژوهشگر در پایان کار هرچقدر زمان تحقیق طول کشیده آن را به‌عنوان محدوده زمانی وارد کار پایان‌نامه می‌کند. این در حالی است که آن محدوده زمانی است که باید مشخص کند برای عملیات میدانی چقدر زمان هست.