پنل خبرگان

پنل خبرگان (Expert Panel) در معنای عام گروهی از صاحب‌نظران پدیده مورد مطالعه است و در معنای خاص روشی برای حل مسائل آینده‌پژوهی می‌باشد. پنل خبرگان روشی است که هم به عنوان روش اصلی و هم به صورت روش تکمیلی استفاده می‌شود. کمتر پروژه‌ آینده‌پژوهی را می‌توان یافت که پانل در آن جایی نداشته باشد.
مرور فعالیت‌های آینده‌پژوهی انجام یافته در دهه‌های گذشته، استفاده‌ گسترده از پانل‌ها را در فرایند اجرای پروژه‌ها نشان می‌دهند. آینده‌‌پژوهی فعالیتی مشارکتی است که باید مبتنی بر بهترین شواهد و قضاوت‌های موجود باشد. در این شرایط، آینده‌پژوهان استفاده از پانل‌ها را در میان مجموعه‌ روش‌های موجود، انتخابی طبیعی می‌دانند.

مطالعه کنید: مقاله علمی و انواع آن

روش پانل به منظور مباحثات عمیق‌تر میان خبرگان در حوزه‌های مورد بررسی، استفاده می‌شود. آینده‌نگاری، بر حسب تعریف، یک فعالیت استدلالی و مشارکتی است که باید مبتنی بر بهترین شواهد و قضاوت‌های موجود باشد. این شرایط، استفاده از پانل‌ها را در میان مجموعه روش‌های موجود برای دست‌اندرکاران مطالعات آینده‌نگاری، انتخابی طبیعی می‌کند. پانل‌ها نه تنها فرآیند آینده‌نگاری را به‌طور بالقوه به روی صدها نفر می‌گشایند بلکه گردهمایی‌های ایده‌آلی برای مباحثه و بحث‌های عمیق می‌باشند. بدین دلایل، پانل‌ها در بسیاری از فعالیت‌ها آینده‌نگاری، «مراکز فرآیند» هستند.

مطالعه کنید: فهرست منابع APA

پنل خبرگان چیست؟

پانل‌ها متشکل از گروهی خبره و متخصص بین ۱۲ تا ۲۰ نفر هستند که در زمانی بین ۳ تا ۱۸ ماه، در مورد آینده‌ موضوعاتی مشخص (موضوعاتی از قبیل نانوتکنولوژی، بهداشت و داروسازی ) تامل کرده و به مشورت می‌پردازند. پانل‌ها در اشکال و اندازه‌های بسیاری وجود دارند. ادراک رایج در مورد پانل‌ها از واژه‌ی BOGSAT به معنای «گروهی از افراد که دور یک میز نشسته‌اند» نشـأت می‌گیرد.

مطالعه کنید: تحلیل آماری پایان نامه

پانل‌ها می‌توانند افراد غیرحرفه‌ای را نیز شامل شوند. در واقع اعضای پانل‌ها ممکن است به معنای واقعی، تخصص و خبرگی نداشته باشند. چنین پانل‌هایی، از ذی‌نفعان یعنی افرادی که سهم و منفعتی در نتایج فرآیند پانل دارند و در بعضی مواقع نماینده‌ یک سازمان خاص هستند، تشکیل می‌شوند. معمولا تجربیات کاری چنین افرادی، معیار عضویت آن‌ها در گروه می‌باشد.

مطالعه کنید: بیان مسئله تحقیق

مشاوره برای انتخاب این روش

توصیه های زیر از طرف: وزارت پایداری و محیط زیست (2005): مجموعه ابزار تعامل. مشارکت مؤثر: ایجاد روابط با جامعه و سایر ذینفعان.
. زمانی مفید است که موضوعی پیچیده و بحث برانگیز باشد.
. در مواردی که تضاد وجود دارد برای ارائه نظراتی که ممکن است اعتبار بیشتری داشته باشند مفید است و از این رو ممکن است به حل تعارض کمک کند.

مطالعه کنید: اهمیت و ضرورت تحقیق

. زمانی مفید است که نظرات مختلفی وجود داشته باشد، برای ارائه یک نظر جایگزین معتبر، بر اساس تخصص معتبر.
. در مواقعی که احتمال عواقب قانونی وجود دارد، مفید است، زیرا گزارش یا نظرات کارشناسان ممکن است در هر پرونده قضایی آینده اهمیت داشته باشد.
. پانل های متخصص زنده به اندازه Fishbowls تعاملی نیستند (جایی که پانل های متخصص مانند ماهی در کاسه ها دیده می شوند).
. کارشناسان می توانند گران باشند"

مطالعه کنید: روایی در تحقیق کیفی

توصیه هایی برای استفاده از این روش

. "به طور کلی، این در پایان برنامه مشارکتی استفاده می شود که در آن تمام اطلاعات موجود در نظر گرفته شده است.
. بیشتر در مواردی که دانش تخصصی مورد نیاز است به جای افکار عمومی استفاده می شود.

مطالعه کنید: پیاز پژوهش

در صورت استفاده از پنل متخصص "زنده" به یاد داشته باشید که:
. "ممکن است برای رزرو کارشناسان مناسب به زمان طولانی نیاز باشد.
. قالب پانل باید مشارکت و گفتگو بین همه اعضای پانل را تشویق کند.
. یک ناظر ماهر مورد نیاز است."

مطالعه کنید: مدل پارادایمی

برخی از مزایای پنل های خبرگان

1. در دسترس بودن قضاوت متخصص در مرکز یک تمرین، که می تواند به ویژه در هنگام برخورد با عدم قطعیت های مرتبط با آینده مهم باشد.
2. تعامل و شبکه‌سازی عمیق و معنادار بین رشته‌های علمی مختلف و حوزه‌های تخصصی که در غیر این صورت سازماندهی آن دشوار خواهد بود.

مطالعه کنید: تحلیل کیفی

3. سهولتی که با آن پانل ها می توانند سایر روش های مورد استفاده در آینده نگاری فناوری را تکمیل کنند. در واقع، با برخی روش‌ها، پنل‌ها برای تولید ورودی‌ها، تفسیر خروجی‌ها و/یا هدایت کلی روش یک ضرورت تقریباً ضروری هستند.
4. اعتبار و اقتدار داده شده به تمرین آینده‌نگاری فناوری توسط مشخصات اعضای پانل و دیده شدن پنل‌های متخصص/ذینفعان.
5. قالب‌گیری افراد با نفوذ (اعضای هیئت) در قالب سفیران آینده‌نگری و عوامل تغییر در حمایت از یافته‌های پانل

مطالعه کنید: آینده پژوهی

در یک تمرین آینده نگاری، پانل های خبره وظایف زیر را دارند:

1. جمع آوری اطلاعات و دانش مرتبط
2. ترکیب اطلاعات جمع آوری شده
3. انتشار فرآیند آینده نگاری و نتایج آن به حوزه های انتخابیه بسیار گسترده تر، و
4. تأثیرگذاری بر آینده نگاری از نظر اقدام پیگیری
5. برانگیختن بینش ها و دیدگاه های خلاقانه و ارائه چشم اندازی از احتمالات آینده و همچنین ایجاد شبکه های جدید

مطالعه کنید: نمونه گیری تصادفی ساده

بنابراین، هنگامی که آنها تأسیس شدند، بازیگران اصلی هستند که فرآیند را در طول تمرین انجام می دهند.
به طور معمول، پانل های خبره در اکثر تمرین های آینده نگاری در همه سطوح راه اندازی می شوند، اگرچه نقش و عملکرد پانل های متخصص در چنین تمرین هایی ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد، پانل‌ها مراکز اصلی فرآیند ("مرکز") یک تمرین آینده‌نگاری فناوری، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و نظرات جامعه، به کارگیری طیف گسترده‌ای از روش‌های آینده‌نگاری، مانند سناریوها، و تدوین اولویت‌ها و توصیه‌هایی برای اقدام هستند.

مطالعه کنید: چارچوب نظری پژوهش

در موارد دیگر، پانل‌ها می‌توانند وظایف بسیار خاصی را در یک فرآیند بسیار گسترده‌تر انجام دهند، برای مثال، اظهار نظر در مورد سیگنال‌های ضعیفی که در اسکن محیطی دریافت می‌شوند یا فرمول‌بندی عبارات موضوع دلفی.
پس از تعیین تکلیف پانل، کار جمع آوری اعضا می تواند آغاز شود. اولین گام، ایجاد نمایه ای از پانل است، یعنی شناسایی انواع تخصص و/یا ذینفعانی که باید در پرتو اختیارات پانل ارائه شوند. دو ملاحظات مرتبط با هم وجود دارد که باید در هنگام نمایه سازی پانل ها در نظر گرفت:
1. ترکیب: چه ترکیبی از دانش برای پرداختن به مسئولیت پانل مورد نیاز است؟
2. تعادل: چه ترکیبی از دیدگاه ها، مواضع، قضاوت های ارزشی و رشته های علمی باید در پانل ارائه شود تا از تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری یکدست اطمینان حاصل شود؟

مطالعه کنید: روش ویلیام رومی

تعدادی رویکرد برای شناسایی واقعی شرکت کنندگان بالقوه وجود دارد. اینها را می توان به موارد زیر تقسیم کرد:
1. مخاطبین شخصی: استفاده از اسامی شناخته شده برای کسانی که قبلاً در پروژه مشارکت داشته اند
2. ذینفعان: شناسایی ذینفعان اصلی در حوزه های مورد توجه و درخواست از آنها برای ارائه اسامی
3. فرآیند رسمی: شامل فرآیندهای جستجوی سیستماتیک تری است. انواع تخصص و ذینفعان شناسایی می شوند. اولین مجموعه از اسامی پیشنهاد شده است. از آنها خواسته می شود تا افراد کلیدی را معرفی کنند (معرفی اسامی جدید). سپس انتخاب نهایی از افرادی که قرار است برای شرکت دعوت شوند انجام می شود

مطالعه کنید: متغیر مستقل چیست

هدف اولیه، ایجاد فهرست بلندبالایی از نامزدها برای عضویت در پانل است که پس از آن باید به فهرست کوتاهی از نامزدهای اولیه و جایگزین کاهش یابد. ذینفعان کلیدی معمولاً در ترکیب و طراحی رویه‌ای پانل‌های خبره مشارکت می‌کنند، که کمک می‌کند اطمینان حاصل شود که آن ذینفعان نتایج پانل را معتبر خواهند یافت. ذینفعان شامل حامیان مالی تمرین آینده نگاری و همچنین سازمان هایی هستند که انتظار می رود در پرتو یافته های این تمرین عمل کنند.
پس از موافقت با فهرست نهایی، افراد نامزد شده باید تمایل خود را برای خدمت در یک پانل آینده نگاری اعلام کنند. چنین رویکردهایی معمولاً توسط مدیر پروژه با یک تماس تلفنی انجام می شود.

مطالعه کنید: فلسفه تحقیق

انتخاب رئیس پانل شایسته توجه ویژه است. معمولاً دو معیار اصلی برای انتخاب چنین افرادی در آینده‌نگاری فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرد - مشخصات و جایگاه آنها و تعهد زمانی آنها. داشتن شخصی که در یک جامعه خاص (یا حتی در سطح ملی) به خوبی شناخته شده و (مهمتر از آن) به خوبی مورد احترام است، باعث تقویت بسیار ارزشمندی برای کار هیئت می شود و به آن اقتدار و مشروعیت می بخشد. مردم تمایل بیشتری به پاسخگویی به نظرسنجی ها و خواندن گزارش پانل در صورتی که صندلی به خوبی مورد احترام باشد، خواهند بود. متأسفانه، بسیاری از افراد واقعاً خوب برای ریاست یک پنل آینده‌نگری فناوری، شلوغ‌تر از آن هستند، که احتمالاً حداقل دوبرابر تعهد زمانی بیشتری نسبت به عضویت در پانل نیاز دارد.

مطالعه کنید: مهارت های تحلیلی

پنل خبرگان و ذی‌نفعان و کاربرد آن در آینده پژوهی

در آینده‌نگاری‌ها پانل‌ها نوعا از ۸ تا ۲۰ تن از افرادی تشکیل می‌شوند که ۳ تا ۱۸ ماه را به کنکاش بر روی آینده یک موضوع معین، اختصاص می‌دهند. این قلمرو می‌تواند فناوری (برای مثال نانوفناوری)، یک زمینه کاربردی (مثل بهداشت) یا یک بخش اقتصادی (مانند داروسازی) باشد. برخلاف تصور عمومی، سازمان‌دهی و مدیریت پانل‌های خبرگان کاری چندان عادی و ساده نمی‌باشد. در فعالیت‌های آینده‌نگاری که طی دهه اخیر یا پیش‌تر صورت گرفته است، پانل‌های خبرگان به‌صورت یک قاعده در آمده‌اند.

مطالعه کنید: نمونه گیری احتمالی و غیر احتمالی

از تشکیل چنین پنلی برای ایده گرفتن و تشکیل ماتریس متقاطع در نرم‌افزار سناریو ویزارد استفاده می‌شود. دیدگاه ذی‌نفعان سازمانی اگر در برنامه‌ریزی استراتژیک دخالت داده شود نتایج از قابلیت اجرایی و پذیرش پبیشتری برخودار خواهد شد. در این صورت آینده بهتر قابل پیش‌بینی خواهد بود. پنل خبرگان و ذی‌نفعان در اشکال و اندازه‌های مختلفی شکل می‌گیرد.

مطالعه کنید: تحلیل محتوای کمی

مفهوم متعارف پانل «دسته‌ای از افراد که دور یک میز می‌نشینند» است و منعکس کننده تجارب اروپا و آمریکای شمالی است که چنین پانل‌هایی در آنجا نوعا از مردان خبره فکری میانسال و از طبقه متوسطی تشکیل ‌یافته‌اند که در حوزه معینی به عنوان «خبره» در نظر گرفته می‌شدند. خبرگان به‌صورت رو در رو، در فواصل زمانی منظم و طی یک دوره زمانی ثابت، یکدیگر را ملاقات می‌کنند. طی این مدت، آن‌ها نظر خود را در زمینه تفسیر شواهد موجود اعلام می‌کنند. همچنین یافته‌های خود را که معمولاً به صورت یک گزارش کتبی است، منتشر کرده که در شرایط آرمانی، بر اساس آن عمل می‌شود.

مطالعه کنید: پایایی تحقیقات کیفی

ترکیب و حجم پنل

. ترکیب پانل: چه ترکیبی از دانش‌ها و تخصص‌ها به منظور پیگیری حوزه‌ی عمل پانل مورد نیاز است؟
. تعادل در پانل: چه ترکیبی از دیدگاه‌ها، مقام‌ها، قضاوت‌های ارزشی و رشته‌های علمی باید در پانل حضور داشته باشند تا تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری‌ها به صورت بی طرف و منصفانه انجام پذیرد.

مطالعه کنید: روش تفهمی وبر

در مورد تعداد پانل‌ها در یک پروژه‌ی آینده‌‌پژوهی، هیچ قانون ثابتی وجود ندارد. برخی پروژه‌ها تعداد کمی در حدود ۶ تا ۸ پانل را در بر می‌گیرند، در صورتی که برخی پروژه‌های دیگر جهت تحقق بخشیدن به همین هدف، تعداد ۱۵ تا ۲۰ پانل را تشکیل می‌دهند. تصمیم در مورد تعداد پانل‌ها با توجه به محدودیت منابع، مانند هزینه‌های مالی، وظایف مدیریت پروژه و …اتخاذ می‌شود. تعداد بیشتر پانل، اجازه‌ی تمرکز بیشتر و عمیق‌تر بر موضوع‌ها را می‌دهد اما در صورت نبودن ساز وکارهای ارتباطاتی مناسب خطر متلاشی شدن و تکه تکه شدن پروژه را افزایش می‌دهد.

مطالعه کنید: تحلیل مضمون

زمانی که سرپرست و سایر اعضای پانل تعیین شدند، نیاز است که مختصری راجع به فعالیت‌های پانل توضیح داده شود. این امر می‌تواند از طریق ملاقات رو در رو در، در جلسه‌ی اول پانل انجام شود و به وسیله‌ی توزیع کلیه برنامه‌های پروژه و خلاصه‌ای از روش‌های مورد استفاده در پانل و خلاصه‌ی تجربیاتی از سایر اعضای پانل قبل از اولین جلسه، تکمیل گردد.

مطالعه کنید: اهمیت و ضرورت پژوهش

نتیجه گیری

آینده‌نگاری یک فعالیت مشارکتی است که باید مبتنی بر شواهد و قضاوت‌های موجود باشد. شرایط موجود، استفاده از پانل‌ها را در میان مجموعه‌ی روش‌های موجود برای متولیان آینده‌نگاری، انتخابی طبیعی می‌کند. پانل‌ها نه تنها فرآیند آینده‌نگاری را به طور بالقوه به روی صدها نفر می‌گشایند بلکه گردهمایی‌های ایده‌آلی برای مباحثه و بحث‌های عمیق می‌باشند. بدین دلایل، پانل‌ها در بسیاری از پروژه‌های آینده‌نگاری در مرکز فرآیند قرار دارند.

مطالعه کنید: جنبه نوآوری پژوهش

نقش پانل‌ها در پروژه‌های آینده‌‌پژوهی متفاوت است. در برخی موارد، پانل‌ها مراکز اصلی و قطب‌های فرایند آینده‌پژوهی هستند به‌گونه‌ای که داده‌ها و نظرات گروه‌های گوناگون را گرد‌آوری و تحلیل کرده و بسیاری از روش‌های آینده‌‌پژوهی، مثل سناریونویسی، را به کار گرفته و اولویت‌ها و پیشنهادهایی را برای اجرا، تدوین می‌کنند. در مقابل و در برخی موارد دیگر، پانل‌ها وظایف بسیار خاص‌تری را در فرایندی گسترده به عهده دارند.

مطالعه کنید: طوفان مغزی

به عنوان مثال، تدوین گزاره‌ها و عناوین برای انجام یک تکنیک دلفی. یکی از اصلی‌ترین اهداف تشکیل و راه‌اندازی پانل‌ها در آینده‌نگاری، ترویج بحث و مذاکره بین اعضای پانل‌ها در مورد مجموعه‌ای از موضوعات می‌باشد. پانل‌ها باید هم در حین کار و هم در پایان فعالیت خود، گزارش یافته‌های خود را ارائه نمایند. نوعا گزارش پانل‌ها به صورت اطلاعیه ی رسمی انتشار می‌یابد.